Η στυτική δυσλειτουργία ορίζεται ως η αδυναμία επίτευξης ή διατήρησης στύσης επαρκούς για ικανοποιητική σεξουαλική δραστηριότητα. Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν δυσκολία στην επίτευξη στύσης, αδυναμία διατήρησής της κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής και μειωμένη σεξουαλική επιθυμία. Η διάγνωση τίθεται όταν τα συμπτώματα επιμένουν για περισσότερους από έξι μήνες και επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής του ατόμου.
Στην Ελλάδα, η στυτική δυσλειτουργία επηρεάζει περίπου το 25-30% των ανδρών άνω των 40 ετών, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες. Η συχνότητα αυξάνεται προοδευτικά με την ηλικία, φτάνοντας το 50% στους άνδρες άνω των 60 ετών. Παρατηρείται επίσης αύξηση των κρουσμάτων σε νεότερες ηλικίες λόγω σύγχρονων παραγόντων τρόπου ζωής και αυξημένου στρες.
Η στυτική δυσλειτουργία επηρεάζει δραματικά την ψυχολογική υγεία και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Προκαλεί μείωση της αυτοεκτίμησης, άγχος απόδοσης και συχνά οδηγεί σε αποφυγή ερωτικών επαφών. Επιπλέον, επηρεάζει αρνητικά τη σχέση με τη σύντροφο, δημιουργώντας προβλήματα επικοινωνίας και ψυχολογική απόσταση που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές συζυγικές κρίσεις.
Τα σωματικά αίτια αποτελούν τη συχνότερη αιτία στυτικής δυσλειτουργίας. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως η αθηροσκλήρωση και η υπέρταση, επηρεάζουν την αιμάτωση του πέους. Ο διαβήτης προκαλεί νευρολογικές και αγγειακές βλάβες που επηρεάζουν τη στυτική λειτουργία. Ορμονικές διαταραχές, ιδιαίτερα η μειωμένη τεστοστερόνη, η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς και οι διαταραχές της υπόφυσης, συμβάλλουν επίσης στο πρόβλημα. Επιπλέον, νευρολογικές παθήσεις και ορισμένα φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν τη στυτική ικανότητα.
Το άγχος και η κατάθλιψη αποτελούν σημαντικούς ψυχολογικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη στυτική λειτουργία. Το στρες της καθημερινότητας, το άγχος απόδοσης και οι ψυχολογικές πιέσεις δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο που επιδεινώνει το πρόβλημα. Η κατάθλιψη μειώνει τη σεξουαλική επιθυμία και επηρεάζει τους νευροχημικούς μηχανισμούς που απαιτούνται για τη στύση, ενώ προβλήματα στη σχέση με τη σύντροφο усугубляют την κατάσταση.
Ο τρόπος ζωής παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη στυτικής δυσλειτουργίας. Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
Στην Ελλάδα διατίθενται τρεις κύριοι αναστολείς PDE5 για τη θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας. Η σιλδεναφίλη (Viagra) είναι το πρώτο και πιο γνωστό φάρμακο, ενώ η ταδαλαφίλη (Cialis) προσφέρει μεγαλύτερη διάρκεια δράσης έως 36 ώρες. Η βαρδεναφίλη (Levitra) παρέχει γρήγορη έναρξη δράσης και υψηλή αποτελεσματικότητα. Όλα τα φάρμακα απαιτούν ιατρική συνταγή και διατίθενται σε ελληνικά φαρμακεία με πλήρη κάλυψη από τον ΕΟΠΥΥ υπό προϋποθέσεις. Η επιλογή του κατάλληλου φαρμάκου εξαρτάται από τις ατομικές ανάγκες και την ιατρική ιστορία του ασθενή.
Οι αναστολείς PDE5 δρουν αυξάνοντας τη ροή αίματος στον πέος μέσω της αναστολής του ενζύμου φωσφοδιεστεράση τύπου 5. Αυτό οδηγεί σε χαλάρωση των λείων μυών και διαστολή των αιμοφόρων αγγείων. Η αποτελεσματικότητα κυμαίνεται από 70-85% των ανδρών, ανάλογα με την αιτία της δυσλειτουργίας. Τα φάρμακα δρουν μόνο παρουσία σεξουαλικής διέγερσης και δεν προκαλούν αυθόρμητη στύση. Η βελτίωση παρατηρείται συνήθως από την πρώτη χρήση.
Η δοσολογία προσαρμόζεται ατομικά από τον ιατρό ανάλογα με την ανταπόκριση και τις παρενέργειες. Συνήθως ξεκινά από τη χαμηλότερη δόση και αυξάνεται σταδιακά εάν χρειάζεται. Τα φάρμακα λαμβάνονται 30-60 λεπτά πριν τη σεξουαλική δραστηριότητα, με εξαίρεση τη ταδαλαφίλη που μπορεί να ληφθεί καθημερινά σε χαμηλή δόση. Αποφεύγεται η ταυτόχρονη κατανάλωση αλκοόλ και λιπαρών γευμάτων που μειώνουν την αποτελεσματικότητα.
Η θεραπεία με τεστοστερόνη ενδείκνυται σε άνδρες με χαμηλά επίπεδα ανδρογόνων. Διατίθεται σε μορφή gel, ενέσεων ή επιθεμάτων στην Ελλάδα. Απαιτεί προηγούμενη ορμονική εξέταση και τακτική παρακολούθηση από ενδοκρινολόγο. Η βελτίωση της στυτικής λειτουργίας παρατηρείται σταδιακά σε διάστημα 2-3 μηνών.
Η ενδοσηραγγική έγχυση alprostadil αποτελεί αποτελεσματική λύση για άνδρες που δεν ανταποκρίνονται στα από του στόματος φάρμακα. Η στύση επιτυγχάνεται σε 5-10 λεπτά και διαρκεί 30-60 λεπτά. Απαιτεί εκπαίδευση από ουρολόγο και προσεκτική τήρηση της δοσολογίας για αποφυγή παρενεργειών.
Οι συσκευές κενού αντλίας αποτελούν μη φαρμακευτική επιλογή που δημιουργεί στύση μέσω αρνητικής πίεσης. Είναι διαθέσιμες σε ελληνικά φαρμακεία χωρίς συνταγή. Τα πενικά εμφυτεύματα αποτελούν την τελευταία επιλογή για σοβαρές περιπτώσεις:
Τα φάρμακα για τη στυτική δυσλειτουργία μπορεί να προκαλέσουν διάφορες παρενέργειες που ποικίλλουν σε συχνότητα και σοβαρότητα. Οι πιο συχνές παρενέργειες περιλαμβάνουν κεφαλαλγία, ζάλη, ναυτία και διαταραχές στην όραση. Επίσης, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως φλούσινγκ (κοκκίνισμα προσώπου), ρινική συμφόρηση και στομαχικές διαταραχές. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να προκληθεί παρατεταμένη στύση που απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση.
Τα φάρμακα για τη στυτική δυσλειτουργία παρουσιάζουν σημαντικές αντενδείξεις και αλληλεπιδράσεις. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε ασθενείς που λαμβάνουν νιτρικά σκευάσματα, καθώς ο συνδυασμός μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνη πτώση της αρτηριακής πίεσης. Επίσης, ασθενείς με σοβαρές καρδιαγγειακές παθήσεις, πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο θα πρέπει να αποφεύγουν αυτά τα φάρμακα.
Η άμεση ιατρική συμβουλή είναι απαραίτητη σε περίπτωση εμφάνισης σοβαρών παρενεργειών όπως δυσκολία στην αναπνοή, θωρακικός πόνος ή παρατεταμένη στύση άνω των 4 ωρών. Επίσης, εάν οι παρενέργειες επιμένουν ή επιδεινώνονται, θα πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με τον θεράποντα ιατρό σας. Πριν από την έναρξη οποιασδήποτε θεραπείας, είναι σημαντικό να ενημερώσετε τον γιατρό σας για όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε.
Μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και τη βελτίωση της στυτικής δυσλειτουργίας. Η μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ψάρια και ελαιόλαδο, μπορεί να βελτιώσει τη κυκλοφορία του αίματος. Αποφύγετε τις επεξεργασμένες τροφές και περιορίστε την κατανάλωση κορεσμένων λιπών και σακχάρων. Τα τρόφιμα που περιέχουν αργινίνη, όπως τα ξηροί καρποί και οι σπόροι, μπορεί να βοηθήσουν στη βελτίωση της αιματικής ροής.
Η τακτική άσκηση είναι από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους πρόληψης της στυτικής δυσλειτουργίας. Η καρδιαγγειακή άσκηση, όπως το περπάτημα, το τρέξιμο ή η κολύμβηση, βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και τη καρδιαγγειακή υγεία. Οι ασκήσεις Kegel για την ενδυνάμωση των μυών του πυελικού εδάφους μπορεί επίσης να βοηθήσουν. Συνιστάται τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης άσκησης την εβδομάδα.
Το κάπνισμα είναι ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για τη στυτική δυσλειτουργία, καθώς βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία και μειώνει την αιματική ροή. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη στυτική λειτουργία. Όσον αφορά το αλκοόλ, η μέτρια κατανάλωση μπορεί να είναι αποδεκτή, αλλά η υπερβολική χρήση μπορεί να επιδεινώσει το πρόβλημα. Συνιστάται η αποφυγή του καπνίσματος και ο περιορισμός του αλκοόλ σε μικρές ποσότητες.
Το ψυχολογικό στρες και το άγχος μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά τη στυτική λειτουργία. Οι τεχνικές διαχείρισης στρες μπορεί να περιλαμβάνουν:
Η διατήρηση ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής και η αντιμετώπιση των πηγών στρες μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη γενική και τη σεξουαλική υγεία.
