Η κατάθλιψη αποτελεί μία από τις πιο συχνές ψυχικές διαταραχές στην Ελλάδα, επηρεάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους. Χαρακτηρίζεται από παρατεταμένα συναισθήματα θλίψης, απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες και σημαντική επίδραση στην καθημερινή λειτουργικότητα. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν διαταραχές ύπνου, απώλεια όρεξης, κόπωση και δυσκολία συγκέντρωσης. Οι αιτίες είναι πολυπαραγοντικές, συμπεριλαμβανομένων γενετικών, βιολογικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Είναι σημαντικό να διακρίνουμε τα καταθλιπτικά επεισόδια από τις φυσιολογικές αντιδράσεις θλίψης, καθώς η κλινική κατάθλιψη απαιτεί επαγγελματική παρέμβαση.
Οι αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα καταστάσεων που χαρακτηρίζονται από υπερβολικό άγχος και φόβο. Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή προκαλεί χρόνιο άγχος για καθημερινές καταστάσεις. Η διαταραχή πανικού εκδηλώνεται με ξαφνικά και έντονα επεισόδια φόβου που συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα. Η κοινωνική αγχώδης διαταραχή περιλαμβάνει έντονο φόβο για κοινωνικές καταστάσεις και αξιολόγηση από άλλους.
Στην ελληνική αγορά διατίθενται αποτελεσματικές φαρμακευτικές θεραπείες για την αντιμετώπιση αυτών των διαταραχών:
Η διπολική διαταραχή αποτελεί μία σύνθετη ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από εναλλαγές μεταξύ μανιακών ή υπομανιακών επεισοδίων και καταθλιπτικών φάσεων. Κατά τη διάρκεια των μανιακών επεισοδίων, οι ασθενείς εμφανίζουν υπερδιέγερση, μειωμένη ανάγκη για ύπνο, γρανδιώδεις ιδέες και απερίσκεπτη συμπεριφορά. Η διπολική διαταραχή τύπου Ι χαρακτηρίζεται από πλήρη μανιακά επεισόδια, ενώ η τύπου ΙΙ περιλαμβάνει υπομανιακά επεισόδια και σοβαρότερες καταθλιπτικές φάσεις.
Η διάγνωση βασίζεται στη διάρκεια και την ένταση των συμπτωμάτων. Τα μανιακά επεισόδια πρέπει να διαρκούν τουλάχιστον μία εβδομάδα ή να απαιτούν νοσηλεία, ενώ τα υπομανιακά τέσσερις ημέρες. Η επίδραση στην κοινωνική, επαγγελματική και προσωπική λειτουργικότητα αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τη διάγνωση.
Η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει:
Οι ψυχωσικές διαταραχές αποτελούν μια ομάδα σοβαρών ψυχικών παθήσεων που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα. Τα θετικά συμπτώματα περιλαμβάνουν παραισθήσεις, όπως φωνές που δεν υπάρχουν, και παραληρήματα, δηλαδή ψευδείς πεποιθήσεις που διατηρούνται παρά τις αντίθετες αποδείξεις. Τα αρνητικά συμπτώματα χαρακτηρίζονται από κοινωνική απόσυρση, συναισθηματική απάθεια και μειωμένη ικανότητα έκφρασης συναισθημάτων. Τα γνωστικά συμπτώματα αφορούν δυσκολίες στη μνήμη, τη συγκέντρωση και την επεξεργασία πληροφοριών.
Η σχιζοφρένεια είναι η πιο γνωστή ψυχωσική διαταραχή, που εμφανίζεται συνήθως στην εφηβεία ή στις αρχές της ενήλικης ζωής. Οι τύποι της νόσου ποικίλλουν από την παρανοϊκή μορφή μέχρι την απλή σχιζοφρένεια. Η εξέλιξη της νόσου μπορεί να είναι επεισοδιακή ή χρόνια. Με την κατάλληλη θεραπεία και ψυχοκοινωνική αποκατάσταση, πολλοί ασθενείς μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής τους.
Στο ελληνικό φαρμακευτικό σύστημα διατίθενται αντιψυχωσικά φάρμακα πρώτης και δεύτερης γενιάς:
Η διαχείριση παρενεργειών απαιτεί στενή παρακολούθηση από τον θεράποντα ιατρό.
Η ΔΕΠΥ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από τρεις κύριες κατηγορίες συμπτωμάτων. Η έλλειψη προσοχής εκδηλώνεται με δυσκολία συγκέντρωσης, εύκολη απόσπαση της προσοχής και λάθη από απροσεξία. Η υπερκινητικότητα περιλαμβάνει υπερβολική κίνηση, ανησυχία και δυσκολία να παραμείνει κάποιος καθιστός. Η παρορμητικότητα εκφράζεται με βιαστικές αποφάσεις και δυσκολία αναμονής της σειράς του. Η διάγνωση μπορεί να τεθεί τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες, αν και συχνότερα αναγνωρίζεται κατά την παιδική ηλικία.
Τα άτομα με ΔΕΠΥ αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις στο εκπαιδευτικό περιβάλλον:
Στο εργασιακό περιβάλλον, η ΔΕΠΥ μπορεί να επηρεάσει την παραγωγικότητα και την επαγγελματική εξέλιξη, κάνοντας απαραίτητη την κατάλληλη διαχείριση και υποστήριξη.
Η μεθυλφαινιδάτη αποτελεί τη χρυσή θεραπεία για τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), βελτιώνοντας σημαντικά τη συγκέντρωση και μειώνοντας την υπερκινητικότητα. Τα διεγερτικά φάρμακα δρουν στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, βοηθώντας στην ανάπτυξη της εστίασης και του αυτοελέγχου.
Η ατομοξετίνη παρέχει εναλλακτική θεραπευτική επιλογή για ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στα διεγερτικά ή παρουσιάζουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε περιπτώσεις όπου υπάρχει ιστορικό ουσιοεξάρτησης ή καρδιαγγειακά προβλήματα.
Η σωστή δοσολογία προσαρμόζεται ατομικά, ξεκινώντας από χαμηλές δόσεις και αυξάνοντας σταδιακά. Η τακτική παρακολούθηση περιλαμβάνει έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, του βάρους και της καρδιακής λειτουργίας.
Εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή, συνιστώνται συμπεριφορικές θεραπείες, συμβουλευτική και εκπαιδευτικές παρεμβάσεις για ολοκληρωμένη αντιμετώπιση.
Οι διαταραχές ύπνου αποτελούν συχνό πρόβλημα που επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής. Η αϋπνία, η πιο κοινή διαταραχή, μπορεί να οφείλεται σε στρες, άγχος, κατάθλιψη ή κακές συνήθειες ύπνου. Η διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού επηρεάζει τον φυσικό κύκλο ύπνου-εγρήγορσης, ενώ το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών προκαλεί δυσφορία και ανάγκη κίνησης των κάτω άκρων.
Το άγχος και οι διαταραχές ύπνου συνδέονται στενά. Οι νυχτερινές κρίσεις πανικού διακόπτουν τον ύπνο, δημιουργώντας φόβο για τον ύπνο. Αυτός ο φαύλος κύκλος επιδεινώνει τόσο το άγχος όσο και την αϋπνία, επηρεάζοντας δραστικά την καθημερινή λειτουργικότητα.
Τα βραχυπρόθεσμα υπνωτικά όπως η ζολπιδέμη και η ζοπικλόνη παρέχουν άμεση ανακούφιση από την αϋπνία. Τα φυσικά συμπληρώματα περιλαμβάνουν:
Η ασφαλής χρήση απαιτεί αυστηρή τήρηση των οδηγιών δοσολογίας και αποφυγή μακροχρόνιας χρήσης.
Η τακτική ιατρική παρακολούθηση είναι απαραίτητη για την ασφαλή και αποτελεσματική θεραπεία των ψυχικών διαταραχών. Οι τακτικοί έλεγχοι επιτρέπουν την προσαρμογή της δόσης ανάλογα με την ανταπόκριση του ασθενούς και την έγκαιρη αναγνώριση πιθανών παρενεργειών.
Η διακοπή των ψυχοφαρμάκων πρέπει να γίνεται πάντα σταδιακά και υπό ιατρική επίβλεψη. Η απότομη διακοπή μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο στέρησης και επιδείνωση των συμπτωμάτων.
Ο υγιεινός τρόπος ζωής συμπληρώνει τη φαρμακευτική θεραπεία:
Επικοινωνήστε άμεσα με ειδικό σε περιπτώσεις έντονων παρενεργειών, αυτοκτονικών ιδεών ή επιδείνωσης των συμπτωμάτων.
