Ο COVID-19 είναι μια λοιμώδης νόσος που προκαλείται από τον κορονοϊό SARS-CoV-2. Ο ιός ανήκει στην οικογένεια των κορονοϊών και έχει τη δυνατότητα να μεταλλάσσεται, δημιουργώντας νέες παραλλαγές. Χαρακτηρίζεται από την ικανότητά του να προσβάλλει κυρίως το αναπνευστικό σύστημα, αλλά μπορεί να επηρεάσει και άλλα όργανα του ανθρώπινου οργανισμού, προκαλώντας ποικίλα συμπτώματα και επιπλοκές.
Ο ιός μεταδίδεται κυρίως μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων όταν ένα μολυσμένο άτομο βήχει, φτερνίζεται ή μιλάει. Η μετάδοση μπορεί να γίνει και μέσω επαφής με μολυσμένες επιφάνειες. Η περίοδος επώασης κυμαίνεται συνήθως από 2 έως 14 ημέρες, με μέσο όρο τις 5-6 ημέρες από την έκθεση στον ιό έως την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων.
Τα συμπτώματα του COVID-19 ποικίλλουν από ήπια έως σοβαρά. Τα πιο συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, ξηρό βήχα, κόπωση, πονοκέφαλο και απώλεια γεύσης ή όσφρησης. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί δυσκολία στην αναπνοή, πνευμονία ή άλλες επιπλοκές που απαιτούν νοσηλεία. Ορισμένα άτομα μπορεί να είναι ασυμπτωματικά φορείς, μεταδίδοντας τον ιό χωρίς να εκδηλώσουν συμπτώματα.
Σε αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσηση βρίσκονται τα άτομα άνω των 65 ετών, όσοι πάσχουν από χρόνια νοσήματα όπως διαβήτης, καρδιαγγειακές παθήσεις, χρόνιες πνευμονικές νόσους, καρκίνος ή έχουν ανοσοκαταστολή. Επίσης, οι εγκυμονούσες γυναίκες χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής.
Οι μάσκες αποτελούν βασικό μέσο προστασίας από τον COVID-19. Στο φαρμακείο μας διατίθενται χειρουργικές μάσκες για καθημερινή χρήση, μάσκες KN95/FFP2 για αυξημένη προστασία και υφασμάτινες μάσκες επαναχρησιμοποίησης. Η σωστή χρήση περιλαμβάνει κάλυψη στόματος και μύτης, αποφυγή αγγίγματος και τακτική αλλαγή. Η μάσκα πρέπει να εφαρμόζει καλά στο πρόσωπο χωρίς κενά.
Η υγιεινή των χεριών είναι κρίσιμη για την πρόληψη. Διαθέτουμε αντισηπτικά χεριών με τουλάχιστον 70% αλκοόλη, που εξουδετερώνουν αποτελεσματικά τον ιό. Προσφέρουμε επίσης απολυμαντικά προϊόντα για επιφάνειες και αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Η εφαρμογή αντισηπτικού πρέπει να γίνεται για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, καλύπτοντας όλες τις επιφάνειες των χεριών.
Για την αποτελεσματική προστασία από τον COVID-19 συνιστώνται οι εξής κανόνες:
Στην Ελλάδα διατίθενται τέσσερα κύρια εμβόλια κατά του COVID-19 που έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA). Τα εμβόλια Pfizer-BioNTech και Moderna αποτελούν εμβόλια mRNA τεχνολογίας, ενώ το AstraZeneca είναι ιικό φορέας εμβόλιο. Το Johnson & Johnson προσφέρει προστασία με μία δόση. Όλα τα εμβόλια έχουν αποδειχθεί ασφαλή και αποτελεσματικά στην πρόληψη σοβαρής νόσησης, νοσηλείας και θανάτου από COVID-19, σύμφωνα με τις κλινικές μελέτες και τα δεδομένα πραγματικής χρήσης.
Το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού περιλαμβάνει τον αρχικό εμβολιασμό και τις αναμνηστικές δόσεις. Οι αναμνηστικές δόσεις συνιστώνται κάθε 6-12 μήνες, ανάλογα με την ηλικία και τις συνοδές παθήσεις. Προτεραιότητα δίνεται σε άτομα άνω των 60 ετών, ανοσοκατεσταλμένους και εργαζόμενους στην υγεία. Ο εμβολιασμός πραγματοποιείται σε εμβολιαστικά κέντρα, φαρμακεία και ιατρεία, με δωρεάν παροχή για όλους τους πολίτες.
Οι συνηθέστερες παρενέργειες περιλαμβάνουν πόνο στο σημείο της ένεσης, κόπωση, πυρετό και πονοκέφαλο που υποχωρούν σε 1-2 ημέρες. Σπάνιες αλλά σοβαρές παρενέργειες είναι η μυοκαρδίτιδα και η θρομβοεμβολή. Αντενδείξεις περιλαμβάνουν αλλεργία σε συστατικά του εμβολίου και οξεία λοίμωξη με πυρετό. Η έγκυος και θηλάζουσες μπορούν να εμβολιαστούν με ασφάλεια.
Ο εμβολιασμός αποτελεί το κυριότερο εργαλείο προστασίας από το COVID-19 και συμβάλλει στη δημιουργία ανοσίας της αγέλης. Μειώνει σημαντικά τη μετάδοση του ιού, τις νοσηλείες και τους θανάτους. Υψηλά ποσοστά εμβολιασμού προστατεύουν τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού και συμβάλλουν στην επάνοδο στην κανονικότητα.
Στην Ελλάδα διατίθενται αντιιικά φάρμακα για τη θεραπεία του COVID-19. Το Paxlovid (nirmatrelvir/ritonavir) χορηγείται από του στόματος σε ασθενείς υψηλού κινδύνου εντός 5 ημερών από την έναρξη συμπτωμάτων. Το Remdesivir χρησιμοποιείται ενδοφλεβίως σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Αμφότερα μειώνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης και νοσηλείας όταν χορηγούνται έγκαιρα. Η χορήγηση γίνεται μόνο μετά από ιατρική συνταγή και αξιολόγηση του κλινικού κινδύνου.
Η συμπτωματική θεραπεία του COVID-19 περιλαμβάνει διάφορες κατηγορίες φαρμάκων για την ανακούφιση των συμπτωμάτων:
Η επιλογή της κατάλληλης αγωγής εξαρτάται από τα συμπτώματα και την κλινική εικόνα του ασθενούς.
Τα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Η βιταμίνη D, C και ψευδάργυρος έχουν μελετηθεί για τον ρόλο τους στην πρόληψη και θεραπεία του COVID-19. Το ωμέγα-3 και οι προβιοτικές καλλιέργειες συμβάλλουν επίσης στην ενίσχυση της ανοσίας. Συνιστάται η λήψη μετά από ιατρική συμβουλή για την αποφυγή αλληλεπιδράσεων.
Τα rapid test αντιγόνου αποτελούν μια γρήγορη και αξιόπιστη μέθοδο διάγνωσης του COVID-19 με αποτελέσματα σε 15-30 λεπτά. Παρουσιάζουν αξιοπιστία 80-90% όταν εκτελούνται σωστά και είναι ιδανικά για τον έλεγχο πριν από κοινωνικές συναντήσεις ή ταξίδια. Συνιστάται η εκτέλεσή τους από εκπαιδευμένο προσωπικό για μέγιστη ακρίβεια. Διατίθενται σε όλα τα φαρμακεία της Ελλάδας χωρίς συνταγή.
Τα μοριακά τεστ PCR θεωρούνται το χρυσό πρότυπο για τη διάγνωση του COVID-19 με αξιοπιστία άνω του 95%. Συνιστώνται όταν υπάρχουν συμπτώματα, μετά από επαφή με κρούσμα ή όταν απαιτείται επίσημη βεβαίωση για ταξίδι. Τα αποτελέσματα είναι διαθέσιμα σε 24-48 ώρες και εκτελούνται σε εξειδικευμένα εργαστήρια ή κέντρα υγείας.
Τα self test επιτρέπουν τον αυτοέλεγχο στο σπίτι με απλή διαδικασία. Για σωστά αποτελέσματα, διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες, λάβετε δείγμα από τη μύτη σε επαρκές βάθος και τηρήστε τον χρόνο αναμονής. Αποφύγετε φαγητό, ποτό ή βούρτσισμα δοντιών 30 λεπτά πριν το τεστ. Διατίθενται δωρεάν από φαρμακεία με επίδειξη ΑΜΚΑ.
Τα αντισωματικά τεστ ανιχνεύουν αντισώματα που παράγει ο οργανισμός μετά από λοίμωξη ή εμβολιασμό. Δεν διαγιγνώσκουν ενεργό λοίμωξη αλλά δείχνουν προηγούμενη έκθεση στον ιό. Χρησιμοποιούνται για επιδημιολογικές μελέτες και αξιολόγηση ανοσίας σε πληθυσμιακό επίπεδο. Διατίθενται σε εργαστήρια και ορισμένα φαρμακεία.
Σε περίπτωση θετικού τεστ, απομονωθείτε άμεσα για τουλάχιστον 5 ημέρες από την εμφάνιση συμπτωμάτων ή από την ημερομηνία του τεστ. Μείνετε σε ξεχωριστό δωμάτιο, φορέστε μάσκα όταν βρίσκεστε κοντά σε άλλους και αερίστε συχνά τους χώρους. Ενημερώστε τις στενές επαφές σας και αποφύγετε επισκέπτες. Τηρήστε αυστηρά τους κανόνες υγιεινής για την προστασία των συγκατοίκων σας.
Επικοινωνήστε άμεσα με γιατρό εάν εμφανίσετε δύσπνοια, πόνο στο στήθος, σύγχυση ή κυάνωση χειλιών. Άτομα άνω των 65 ετών, με υποκείμενα νοσήματα ή ανοσοκαταστολή πρέπει να ενημερώσουν τον γιατρό τους άμεσα. Καλέστε το 166 για ιατρικές συμβουλές ή το 112 σε επείγουσα κατάσταση. Αποφύγετε την άμεση προσέλευση σε ιατρεία χωρίς προηγούμενη επικοινωνία.
Κατά τη διάρκεια της απομόνωσης, αναπαυθείτε επαρκώς και πίνετε πολλά υγρά. Παρακολουθείτε τη θερμοκρασία σας και τηρείτε ημερολόγιο συμπτωμάτων. Για τον πυρετό χρησιμοποιήστε παρακεταμόλη σύμφωνα με τις οδηγίες. Διατηρήστε ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε βιταμίνες και μέταλλα. Σημαντικά συμπτώματα που χρήζουν ιατρικής προσοχής περιλαμβάνουν:
Μπορείτε να επιστρέψετε στις δραστηριότητές σας όταν είστε αφέβρητοι για 24 ώρες χωρίς αντιπυρετικά και τα συμπτώματά σας βελτιώνονται. Συνιστάται η χρήση μάσκας για επιπλέον 5 ημέρες, ιδιαίτερα σε κλειστούς χώρους. Αποφύγετε επαφή με ευπαθείς ομάδες και επιστρέψτε σταδιακά στις συνήθειές σας τηρώντας μέτρα προστασίας.
