Τα αντικαταθλιπτικά είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης και άλλων ψυχικών διαταραχών. Λειτουργούν επηρεάζοντας τα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο, ιδιαίτερα της σεροτονίνης, της νοραδρεναλίνης και της ντοπαμίνης.
Οι νευροδιαβιβαστές είναι χημικές ουσίες που επιτρέπουν την επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων. Στην κατάθλιψη, τα επίπεδα αυτών των ουσιών είναι συχνά μειωμένα, επηρεάζοντας τη διάθεση, τον ύπνο και τη συγκέντρωση.
Τα αντικαταθλιπτικά χρειάζονται χρόνο για να επιδράσουν πλήρως. Η βελτίωση των συμπτωμάτων συνήθως αρχίζει μετά από 2-4 εβδομάδες θεραπείας, ενώ η πλήρης δράση μπορεί να χρειαστεί έως 6-8 εβδομάδες. Η διάρκεια της θεραπείας καθορίζεται από τον ειδικό γιατρό και συνήθως διαρκεί τουλάχιστον 6-12 μήνες. Η συνεχής λήψη του φαρμάκου είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της θεραπευτικής δράσης και την αποφυγή υποτροπής.
Τα SSRI αποτελούν την πιο διαδεδομένη κατηγορία αντικαταθλιπτικών. Αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο και έχουν λιγότερες παρενέργειες σε σχέση με παλαιότερα φάρμακα. Περιλαμβάνουν την παροξετίνη, σερτραλίνη και εσιταλοπράμη.
Τα SNRI δρουν τόσο στη σεροτονίνη όσο και στη νοραδρεναλίνη, προσφέροντας ευρύτερη δράση. Είναι αποτελεσματικά για την κατάθλιψη με συμπτώματα ανξίας και σωματικού πόνου.
Παλαιότερη γενιά φαρμάκων με αποτελεσματική δράση αλλά περισσότερες παρενέργειες. Χρησιμοποιούνται κυρίως όταν άλλες θεραπείες δεν έχουν επιτύχει.
Σπάνια χρησιμοποιούμενα λόγω διαιτητικών περιορισμών και αλληλεπιδράσεων. Αποτελεσματικά σε ειδικές περιπτώσεις ανθεκτικής κατάθλιψης.
Περιλαμβάνουν atypical αντικαταθλιπτικά όπως:
Στην ελληνική φαρμακευτική αγορά διατίθεται ευρεία γκάμα αντικαταθλιπτικών φαρμάκων που καλύπτουν διαφορετικές θεραπευτικές ανάγκες. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται αποκλειστικά με ιατρική συνταγή και απαιτούν προσεκτική παρακολούθηση από ειδικό γιατρό.
Τα πιο συχνά χορηγούμενα αντικαταθλιπτικά στην Ελλάδα περιλαμβάνουν:
Πολλά από τα παραπάνω φάρμακα διατίθενται και σε γενόσημες μορφές, προσφέροντας οικονομικότερες επιλογές χωρίς συμβιβασμούς στην αποτελεσματικότητα. Τα γενόσημα αντικαταθλιπτικά υπόκεινται στους ίδιους αυστηρούς ελέγχους ποιότητας με τα πρωτότυπα σκευάσματα και αποτελούν ασφαλή εναλλακτική επιλογή κατόπιν ιατρικής συμβουλής.
Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα αποτελούν θεραπευτική επιλογή για ένα ευρύ φάσμα ψυχικών διαταραχών και καταστάσεων. Η κύρια ένδειξή τους είναι η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, όπου βοηθούν στη βελτίωση της διάθεσης και την αποκατάσταση της λειτουργικότητας του ασθενούς.
Επιπλέον, χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά για τη θεραπεία αγχωδών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της διαταραχής πανικού και της κοινωνικής φοβίας. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή αποτελεί άλλη σημαντική ένδειξη, ιδιαίτερα για τους επιλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης.
Ορισμένα αντικαταθλιπτικά είναι επίσης αποτελεσματικά στη διαχείριση του χρόνιου πόνου, ιδιαίτερα του νευροπαθητικού, καθώς και σε διατροφικές διαταραχές όπως η βουλιμία και η ψυχογενής ανορεξία.
Οι συχνότερες παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών περιλαμβάνουν ναυτία, ζάλη, υπνηλία και ξηροστομία. Αυτές οι παρενέργειες είναι συνήθως ήπιες και μειώνονται σταδιακά κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Σπάνιες αλλά σοβαρές παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν αρρυθμίες, σεροτονινεργικό σύνδρομο και αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονικών ιδεών, ιδιαίτερα στους εφήβους κατά την έναρξη της θεραπείας.
Τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα, όπως αντιπηκτικά, αντιεπιληπτικά και ορισμένα αντιβιοτικά. Η απότομη διακοπή πρέπει να αποφεύγεται λόγω κινδύνου συνδρόμου διακοπής. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε εφήβους και ηλικιωμένους ασθενείς με στενή παρακολούθηση των συμπτωμάτων.
Η ιατρική παρακολούθηση είναι απαραίτητη καθ' όλη τη διάρκεια της θεραπείας. Τα αντικαταθλιπτικά λαμβάνονται συνήθως μία φορά ημερησίως, κατά προτίμηση την ίδια ώρα κάθε μέρα.
Αν ξεχάσετε δόση, λάβετε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε, εκτός αν είναι κοντά η ώρα της επόμενης δόσης. Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας αν παρατηρήσετε επιδείνωση των συμπτωμάτων, παρενέργειες ή αυτοκτονικές ιδέες.
Ο συνδυασμός με ψυχοθεραπεία ενισχύει τα θεραπευτικά αποτελέσματα. Αλλαγές στον τρόπο ζωής όπως τακτική άσκηση, υγιεινή διατροφή και επαρκής ύπνος συμβάλλουν στη βελτίωση της διάθεσης και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
